انواع پوشش چوب برای پرداخت نهایی یا فینیشینگ، عمدتا برای جلای چوب و بهبود نتیجه از منظر بصری مورد استفاده قرار می‌گیرد. شاید اسم‌‌هایی مثل لاک، وارنیش، شلاک، پلی اورتان و … را شنیده باشید ولی درک درستی از تفاوت‌های آن‌ها نداشته باشید. اما برای انتخاب جلای چوب، لازم است با ویژگی‌های انواع مختلف آن آشنا باشید.
در این مقاله به معرفی انواع براق کننده چوب می‌پردازیم و خواهیم دید که با چه روش‌هایی می‌توان سطح نهایی کار را پرداخت کرد. همچنین راهنمای خرید انواع پوشش محافظ چوب و روغن چوب را در اختیار شما عزیزان قرار می‌دهیم. با ما همراه باشید.
وارنیش چیست؟
شاید مهم‌ترین سوالی که باید در حوزه پرداخت و جلای چوب به آن پاسخ داد، همین باشد. آشنایی با مفهوم وارنیش، فهم باقی مطالب در این حوزه را هموار می‌کند. پس با یکدیگر خواهیم دید که وارنیش چیست و به معرفی انواع وارنیش و کاربرد آن در رنگ چوب می‌پردازیم.
وارنیش در واقع به هر نوع لاک شفافی اتلاق می‌گردد که به عنوان لایه نهایی روی سطح چوب اعمال می‌شود. وارنیش‌ها دو نقش اصلی در پرداخت چوب بر عهده دارند:
- محافظت از لایه‌های قبلی رنگ و افزایش دوام و ماندگاری آن‌ها
- براق کننده چوب و افزایش جلای آن و یا حتی افزایش میزان ماتی
پس لازم به ذکر است که وارنیش‌ها لزوما و صرفا برای براق کردن و جلا دادن به چوب استفاده نمی‌شوند. بلکه ممکن است با توجه به سلیقه کاربر، در انواع مات نیز تهیه شده و مورد استفاده قرار گیرند؛ اگرچه که بیشترین تمایل در سطح بازار به پرداخت چوب به صورت براق کردن آن است. پس هر اسمی که به عنوان لاک شفاف رویه و به دو منظوری که در بالا بیان شد استفاده شود، وارنیش به حساب می‌آید.
انواع براق کننده‌های چوب برای پرداخت چوب
برای معرفی انواع جلادهنده چوب، می‌توان به مقایسه پلی اورتان، شلاک، لاک و … پرداخت که همگی جزء وارنیش‌ها محسوب می‌شوند. برای مقایسه، در ابتدا شباهت‌ها را در نظر می‌گیریم. همان‌طور که ذکر شد وارنیش‌های جلادهنده همگی شفاف هستند، به عنوان لایه نهایی و برای پرداخت چوب استفاده می‌شوند و از لایه‌های زیرین محافظت می‌کنند. و اما دسته‌بندی کلی وارنیش‌ها:
لاک الکل
لاک الکل نوعی وارنیش طبیعی است که از الکل صنعتی به عنوان حلال آن استفاده می‌شود؛ از این رو به لاک الکل معروف است. این وارنیش، خود در دو نوع جانوری و گیاهی تولید می‌شود. نوع جانوری آن از پوشش بدنیِ سوسکی به نام لَک باگ استخراج می‌شود و به شلاک معروف است. نوع گیاهی لاک الکل نیز از صمغ نوعی درخت تهیه می‌شود.
لاک الکل یکی از قدیمی‌ترین براق‌کننده‌های چوب است که فیلم نسبتا ضخیم و جلای بالایی روی سطح کار ایجاد می‌کند. این محصولات سریع‌خشک هستند و باتوجه به این که با الکل صنعتی رقیق می‌شوند، اگر پس از خشکایی در معرض الکل قرار بگیرند دچار خوردگی و آسیب خواهند شد.
انواع کیلر شفاف رویه
کیلر مخصوص چوب انواع گسترده و متفاوتی دارد که با توجه به نوع آن، در محیط‌های کاربری متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کیلرها بر پایه رزین‌های مختلف ساخته شده‌اند و به عنوان لایه آخر روی سطح کار، تشکیل فیلم می‌دهند. کیلر پلی اورتان، کیلر فوری یا سلولزی، لاک‌های نیم‌پلی استر و پلی استر، همگی وارنیش‌های براق‌کننده (یا مات‌کننده) بر پایه رزین‌های مختلف هستند.
وارنیش‌های پلی اورتان دوجزئی بوده و برای خشک شدن به جزء دوم خود نیاز دارند. پیوند قوی یورتانی بین جزء اول و دوم موجب نفوذناپذیری عوامل مخربی مثل اشعه UV خورشید و رطوبت به درون چوب می‌شوند. پس کیلرهای پلی اورتان مناسب استفاده در فضاهای باز و یا ضد آب کردن المان‌های چوبی هستند.
کیلرهای فوری یا سلولزی برپایه رزین آلکید و نیترات سلولز ساخته شده‌اند، تک جزئی هستند و سرعت خشکایی بسیار بالایی دارند. از این رو به آن‌ها کیلر فوری می‌گویند. این محصولات مقاومت UV ندارند و برای استفاده در فضاهای خارجی ساختمان مناسب نیستند.
لاک‌های پلی استر در میان جلادهنده‌های چوب، از براقیت بسیار بالایی برخوردارند و طوری اجرا می‌شوند که به نظر می‌رسد یک لایه شیشه روی سطح چوب نصب شده باشد. به جلوه‌ای که لاک‌های پلی استر روی سطح چوب ایجاد می‌کنند اصطلاحا، های‌گلس می‌گویند. این وارنیش‌ها در ضخامت‌های بسیار بالا نیز خشک می‌شود ولی مقاومت UV و رطوبتی ندارند.
روغن‌های گیاهی و غیرگیاهی مخصوص چوب
یکی از روش‌های پرداخت چوب برای براق کردن و جلا دادن به آن، استفاده از روغن‌های مخصوص چوب است. روغن‌ها عموما به دو دسته گیاهی و غیر گیاهی تقسیم می‌شوند. روغن‌های گیاهی مخصوص چوب، حالت فراوری شده روغن‌هایی مثل روغن بزرک، روغن کتان و … هستند که معمولا به عنوان لایه فینیشینگ روی ظروف چوبی، کفپوش و پارکت و کلیه المان‌های چوبی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
روغن‌ها معمولا حلال (ماده فرار) ندارند و تماما جذب چوب می‌شوند. از این رو، تشکیل فیلم نمی‌دهند، خشکایی سریعی دارند و صرفا به سطح چوب جلا می‌بخشند. از جمله روغن‌های مخصوص چوب می‌توان به وودکر دیوکس اشاره کرد که به راحتی و به صورت تک لایه اجرا می‌شود و از ماندگاری بالایی برخوردار است.
روغن‌های مخصوص چوب آب‌گریز هستند و معمولا مقاومت UV دارند از این رو می‌توان از آن‌ها به عنوان جلادهنده چوب در فضاهای باز نیز استفاده کرد. با این حال به دلیل این که روغن‌ها تا حدی جذب گرد و خاک دارند، شاید بهترین انتخاب برای پرداخت چوب در فضاهای خارجی نباشند.
راهنمای انتخاب جلای چوب
برای تهیه و خرید پوشش محافظ چوب، چه نکاتی را باید درنظر بگیریم؟ تا به اینجا در مورد انواع مواد براق کننده برای پرداخت چوب و ویژگی‌های آن‌ها صبحت کردیم؛ اما در نهایت بهترین انتخاب کدام است؟ پاسخ این سوال به شرایط پروژه شما بستگی دارد. عواملی که باید برای انتخاب جلای چوب درنظر بگیرید به شرح زیر است:
- توجه به محیط کاربری:
برای انتخاب روش پرداخت چوب در اولین قدم باید به محیط کاربری توجه نمایید. سطوح چوبی در فضای باز، نیازمند مقاومت بالای UV و رطوبتی هستند. از این رو وارنیش‌های پلی اورتان می‌توانند انتخاب خوبی به عنوان جلادهنده چوب در این فضاها باشند.
- میزان براقیت مد نظر:
این مورد را می‌توان توجه به جنبه‌های بصری پروژه تلقی کرد. این که هدف شما از جلای چوب، ایجاد چه حدی از براقیت باشد قطعا در انتخاب شما تاثیرگذار خواهد بود. برای مثال اگر میزان جلا و براقیت بسیار بالایی را مدنظر داشته باشید، لاک‌های پلی استر با قابلیت ایجاد براقیت شیشه‌مانند انتخاب بسیار خوبی خواهند بود.
- محدودیت زمانی:
به طبع برای اتمام هر پروژه، محدودیت زمانی خاصی وجود دارد. درنظر گرفتن این برنامه زمانی به شما کمک می‌کند انتخاب صحیح‌تری برای وارنیش چوب داشته باشید. برای مثال اگر زمان کمتری برای تحویل پروژه وجود دارد، استفاده از کیلرهای فوری و یا روغن‌های مخصوص چوب به عنوان جلادهنده انتخاب مناسبی است.
در آخر:
پرداخت و جلای چوب، آخرین مرحله از فرایند رنگ‌کاری سطوح چوبی است که به منظور محافظت بیشتر از سطح کار و اعطای جلوه بصری بهتر به آن صورت می‌گیرند. به طور کلی به تمامی لاک‌های شفاف براق‌کننده چوب، وارنیش گفته می‌شود. در این مطلب به معرفی انواع وارنیش چوب و تفاوت‌های آن‌ها پرداختیم؛ همچنین راهنمای خرید انواع پوشش محافظ چوب را بررسی کردیم.